Nooit meer spitten!

Het lijkt misschien te mooi om waar te zijn, maar tuinieren zonder ooit maar 1 spade diep te hebben gespit, laat staan 2 spades diep, behoort tot de mogelijkheden van de moderne tuinier. Uitermate handig nu de meeste van ons een overvolle agenda hebben en niet al te veel vrije tijd. En die vrije tijd besteden we liever aan leuke dingen dan aan spitten in de tuin.

Spitten is namelijk niet echt de favoriete bezigheid van de gemiddelde tuinier. Het is fysiek zwaar, vooral als je op vette klei tuiniert, en bovendien nogal saai werk. Tenzij je Monty Don (voormalig presentator van Gardener’s World, BBC 2) heet, want hij schijnt er gek op te zijn, malle man!

Is nooit meer spitten niet het beste tuinnieuws dat je in tijden hebt gehoord? Nooit meer dat gespit dat je uiteindelijk niet veel meer oplevert dan een bezweet lijf, een rood hoofd, blaren op je handen en een pijnlijk rug. Het kost je een heleboel tijd, en, oh ja, het levert een omgespit stuk grond op. Joepie!

Want is dat spitten nu eigenlijk wel zo goed voor de grond? Decennia lang hebben we te horen gekregen dat we toch vooral moesten spitten voordat we gingen planten. Het liefst 2 spades diep, om de grond goed los te maken en de waterafvoer te verbeteren. Vooral in de moestuin, maar ook elders, moest er veel en vaak gespit worden. Het laatste klusje van het jaar was traditioneel het omspitten van de aarde, zodat de vorst de grote brokken tot losse aarde kon omtoveren. In het voorjaar had je dan een mooi stuk fijne, losse grond om in te zaaien. Klinkt allemaal heel aannemelijk, begerenswaardig en logisch, niet waar?

Toch zijn er aan dat spitten een aantal nadelen verbonden zoals:
1) het verergeren van de situatie bij zware en natte grond doordat de grond steeds compacter (dichter) wordt en het water nauwelijks of helemaal niet meer weg kan.
2) het verlaagt de vruchtbaarheid bij lichte gronden omdat het vergaan van het organisch materiaal te snel gaat.
3) het zorgt ervoor dat meer onkruidzaden en zaailingen daglicht krijgen zodat zij gaan ontkiemen en groeien.

Deze nadelen, die zorgden voor een verslechtering van de grondkwaliteit, waren de reden dat sommige boeren een niet-spitten methode ontwikkelden. Organische tuiniers hebben deze methode van hen overgenomen. Wat houdt de niet-spitten methode in en is deze nu werkelijk zo opzienbarend?

Om met de laatste vraag te beginnen; de meeste van ons passen de niet-spitten methode al heel lang toe in onze bloemenborders. Daar schoffelen en harken we al slalommend om de planten heen. Spitten, laat staan 2 spades diep spitten, komt er niet aan te pas. En nu wordt de niet-spitten methode ook op de rest van de tuin losgelaten, inclusief de moestuin, en met succes.

Betekent het nu dat als je de niet-spitten methode in je tuin toepast, je helemaal niets hoeft te doen aan het verbeteren van de grond? Nee, ook aan de niet-spitten methode zitten enige werkzaamheden vast; een mooie tuin met gezonde planten krijg je niet met niets doen.

De niet-spitten methode houdt het volgende in:
1) in het najaar het onkruid goed verwijderen
2) een dikke laag, ongeveer 5 cm, organisch materiaal over de aarde verspreiden
3) de wormen zullen vervolgens het organisch materiaal door de grond werken

De voordelen van de niet-spitten methode zijn:
1) er wordt meer vocht vastgehouden doordat er een laag organisch materiaal (mulch)over de aarde ligt
2) de mulch laag houdt ook het ontkiemen van onkruidzaden tegen en doordat de aarde niet wordt bewerkt, komen er ook geen nieuwe onkruidzaden aan het oppervlak om te ontkiemen
3) het bespaart tijd en energie
4) tuiniers met rugklachten en senior tuiniers voor wie het spitten fysiek te zwaar is, kunnen de niet-spitten methode wel toepassen.

In de moestuin kan de niet-spitten methode heel goed toegepast worden door bijvoorbeeld verhoogde bedden aan te leggen. Verhoogde bedden zijn handiger te bewerken voor minder valide tuiniers; de afwatering verloopt vlotter, de grond warmt eerder op en de verzorging van de planten is ook makkelijker.

Zijn er ook nadelen aan de niet-spitten methode? Ja, die zijn er ook:

1) het werkt niet als je geen wormen in de grond hebt

2) het kost meer tijd want wormen werken niet met een snelheid van 100 km per uur

3) je hebt veel compost of ander organisch materiaal nodig

Surprise op de compost bakken demonsteert hier hoe leuk composteren is

En dan nu de 100.000 euro vraag: werkt de niet-spitten methode? Hierop kan ik volmondig ja zeggen. Drie jaar geleden heb ik een moestuin aangelegd met daarin 10 bedden. Ik tuinier op zware klei en de afwatering van mijn grond was erg slecht. ’s Winters veranderde de aarde in een modderpoel en ’s zomers werd de bovenste laag zo hard als beton. Ik besloot om mijn aankomende moestuin aan een vergelijkend warenonderzoek te onderwerpen. Bij 2 bedden deed ik helemaal niets aan de grond, 2 bedden spitte ik 2 spades diep om, bij 2 bedden spitte ik 1 spa diep en voegde zand toe om de grond losser te maken, in 2 bedden plantte ik aardappels om de grond los te maken en over de laatste 2 bedden spreidde ik een 5 cm diepe mulch laag van zelfgemaakte compost en werkte die met een riek een beetje in de bovenste grondlaag.

In de loop van het eerste tuinjaar in mijn moestuin werd duidelijk dat de 2 niet-spitten bedden en de 2 bedden waarin ik 1 spa diep had gespit en zand toegevoegd het gewoon het beste deden; de grond was makkelijker te bewerken en de afwatering was ook beter. Bij het oogsten en zaaien van groente en fruit kwam ik in deze bedden ook de meeste wormen tegen. Hoe meer aardwormen in de grond, hoe gezonder en evenwichtiger de samenstelling van de grond is.

Moestuinbedje met mooie losse en gezonde aarde

De bedden die ik 2 spades diep had omgespit deden het ook redelijk goed maar het bewerken van de grond bleef wat zwaar en bij zware regen sloeg de grond weer dicht.

In 2 bedden had ik aardappelen gepoot en er verder niets aan gedaan. Bij het rooien van de aardappels eind juni tot eind juli viel mij op dat de grond al een stuk losser was geworden maar niet zo los als de niet-spitten bedden. Uiteindelijk besloot ik ook bij deze aardappel bedden de structuur te verbeteren door er een dikke laag compost over te spreiden, een klein beetje in te werken en vervolgens weer te beplanten.

De grond in de bedden waaraan ik helemaal niets had gedaan deden het het slechtst. Bij regen zakte het water nauwelijks weg en bij droogte veranderde de bovenlaag in keihard beton. De groentes en bloemen die ik erop verbouwde deden het minder goed dan in de andere bedden.

In het najaar besloot ik om alle bedden van een dikke laag mulch te voorzien en het voorjaar erop waren alle bedden een stuk makkelijker te bewerken vanwege de mooie losse structuur van de bovenste laag grond. Ik merkte wel een verschil met de bedden die al eerder de niet-spitten methode hadden gekregen, die laatste hadden de luchtigste grond met de meeste wormen.

Nu is mijn moestuin inmiddels 3 jaar oud en het bewerken van de grond gaat heel gemakkelijk, en elk jaar beter, dank zij de niet-spitten methode. Ook in mijn borders pas ik, met succes, de niet-spitten methode toe. Wil je een tuin met gezonde en sterke planten? Maak dan de grond gezond en vruchtbaar. Voedt de aarde en de rest gaat (bijna) vanzelf.

Copyright 2009 Y.E.W. Heuzen