zondag 1 maart 2009

Er staat een dinosaurus in de voortuin

Met enige regelmaat kom je ze tegen, die anders dan anders uitziende bomen die vrij groot kunnen worden (10 a 15 m hoog ), maar die om onduidelijke redenen vaak in veel te kleine voortuintjes te pronk staan. Ik bedoel de Araucaria araucana, beter bekend als de Slangenden. Deze boom ziet er uit als een prehistorisch monster en dat is het ook, want er zijn fossielen van gevonden die zo’n 60 miljoen jaar oud bleken. Dus wat doet deze botanische dinosaurus in Nederlandse voortuintjes?

De Araucaria araucana is vernoemd naar de zuidelijke provincie Arauco in Chili waar de boom van nature voorkomt. Wordt de boom hier 10 a 15 meter hoog, in Chili, Brazilië en Argentinië (Andes gebergte) worden ze rustig 20 meter of hoger. De boom is tweehuizig d.w.z. dat er vrouwelijke en mannelijke exemplaren zijn. De Slangenden heeft harde driehoekige, stijve en zeer scherpe naaldachtige bladeren die niet alleen de kronkelende takken bedekken, maar ook de stam. Deze bladeren kunnen 10 tot 15 jaar oud worden. De Slangenden is de meest primitieve nog levende conifeer volgens veel botanisten.

Eind 18e eeuw ontdekte de Brit Archibald Menzies (1754-1842) tijdens een Chileens staats diner de zaden van de vrouwelijke Slangenden op zijn bord. De zaden zijn zo groot als amandelen en erg smakelijk. Menzies stak enkele zaden in zijn zak en nam deze mee naar Groot Brittannië, waar ze werden geplant in de Royal Botanical Gardens te Kew. Men had nog nooit zulke vreemd gevormde bomen gezien en het hek was pas echt van de dam qua populariteit toen de boom de naam Monkey Puzzle Tree (apen puzzel boom) kreeg. Iedereen en zijn ouwe tante Trui wilde er een hebben: zo beeldig en zo apart!

Begin 1800 werd de boom Monkey Puzzle gedoopt, nadat een Brit de met scherpe, harde bladeren bewapende boom eens goed had bekeken, en tot de gortdroge conclusie kwam dat het zelfs voor een aap een hele puzzel zou zijn om deze boom te beklimmen. Ik vermoed dat, mocht een aap deze boom tegen komen, het schrandere dier ogenblikkelijk een blokje om zou lopen. Heel verstandig van die aap!

En niet alleen die aap verbaast zich over die boom. Ook ik ben verbaasd over het feit dat zoveel mensen zo’n boom hebben aangeschaft. Die Britten hebben heel wat op hun kerfstok met hun apenpuzzel rage die helaas ook overwaaide naar het vaste land en zich daar verspreidde als de spreekwoordelijke zwarte pest. Wat moet dat primitieve prikkeldraadmonster hier in onooglijk voortuintjes?

Men koopt het boompje meestal als het nog in het dreumes stadium verkeerd en ja, zelfs een lelijk beest als een nijlpaard of neushoorn kan als baby en peuter nog wel enige vertedering opwekken, dus deze botanische dino waarschijnlijk ook. Het feit dat deze boom zo heel anders is dan andere bomen zal eveneens een overweging zijn voor de aanschaf ervan: kijk eens wat apart, wat een schattig klein boompje!

Helaas, men is even vergeten of wist zelfs helemaal niet dat de “aparte” babysaurus groeit en groeit in de breedte en de hoogte. De boom wordt groter en groter en neemt langzaam maar zeker de hele voortuin over. Het wordt steeds moeilijker om deze botanische miskoop te negeren. Het verspert op een gegeven moment zelfs de weg naar de voordeur met zijn breed uitgroeiende, vreemd kronkelende gepantserde, prehistorische, monsterlijke takken. Wat nu? Kappen die boom! In kleine stukjes hakken, verbranden (om er zeker van te zijn dat hij echt dood is) en begraven die zooi! In een hele diepe put en met veel aarde erover en dan flink aanstampen. Er op dansen mag ook.

Je moet er toch niet aan denken dat kleine kinderen dit prehistorische monster ooit zouden zien; ze zouden er de vreselijkste nachtmerries van krijgen. En er mee in aanraking komen is helemaal taboe, want je zou nog liever door een rol prikkeldraad kruipen dan deze gruwel aan te raken. Zelfs de meest boomknuffelige aller boom omhelzers wil deze boom nog niet eens met de spreekwoordelijke tang aanraken en je hoeft je echt niet af te vragen waarom dat zo is. Ik ken diverse mensen die liever een straatje omlopen dan het op een visuele confrontatie met de Slangenden aan te laten komen, laat staan dat men deze boomgeworden nachtmerrie zou willen aanraken c.q. omhelzen.

Dus waarom maken zoveel mensen van hun tuin een rariteitenkabinet door deze boom aan te schaffen en te planten? Het aparte is er binnen een week of 2 wel vanaf, en aangezien deze jongens wel 2000 jaar oud kunnen worden, zit je er wel eventjes aanvast. Het boompje staat er nog lang nadat het onnadenkende plantertje reeds tot stof is vergaan en vele generaties na hem.

Waarom bijvoorbeeld niet een fijne appel- of perenboom aangeschaft? Als ze op een zwakgroeiende onderstam zijn geënt, worden ze helemaal niet zo groot en geven zoveel plezier. In de lente wordt de tuin opgefleurd met prachtige bloesem en in de zomer is er een mooi tamelijk licht bladerdek. En in de herfst is daar de overvloed van sier- of eetbaar fruit. Wat meer kan een mens zich wensen?

Dus weg met die prehistorische, in boom uitgevoerde Stephen King nachtmerries! Laat je medemens toch niet zo schrikken van zo’n gruwelijkheid in je tuin, maar behaag hen met een van de vele lieflijke kleinere boomsoorten die volop verkrijgbaar zijn.

copyright 2009: Y.E.W. Heuzen


14 opmerkingen:

Entangled zei

Uh oh, do I have to comment in Dutch? I remember the monkey puzzle post from Bliss.

Yolanda Elizabet Heuzen zei

Welkom Entangled, je bent de eerste die hier reageert!

LOL, can you write in Dutch then? ;-) But you're right, it is the Dutch version of that Monkey Puzzle rant.

Anoniem zei

This is going to become far too complicated. My Dutch is very, very limited. Here is my entire vocabulary..........
Uitsmeiter.
That is it.

Yolanda Elizabet Heuzen zei

LOL and the spelling is not quite correct. It's uitsmijter, but thanks for trying. ;-) Never mind about your Dutch (or lack of it) you've read the English version of my rant on the Monkey Puzzle tree on Bliss before.

Anoniem zei

gefeliciteerd met de geboorte van je NL blog!
Je eerste tirade heeft kop en staart (ik houd helemaal niet van Stephen King) en ik verheug mij op nog vele komende :-)

Yolanda Elizabet Heuzen zei

Hoi Gerti, eindelijk een reactie in het Nederlands van een Oostenrijkse. We blijven internationaal! ;-)En ja, er komen er nog veel meer, dus blijven bezoeken dit blog. ;-)

Dini zei

Gefeliciteerd met je Nederlandse blog, leuk verhaal over deze vreselijke boom. Hoop nog meer verhalen van je hand te lezen.

Yolanda Elizabet Heuzen zei

Welkom Dini, ja die boom is vreselijk dus ik moest mijn hart er even over luchten. Binnenkort volgen er meer verhalen.

Anoniem zei

En toch kan die boom ook een positieve kracht delen.. het helpt namelijk de geest te stimuleren.. of de puzzel is niet alleen voor apen bedoelt. Maar ik ben het met je eens dat deze boom gewoon de ruimte moet krijgen..

Yolanda Elizabet Heuzen zei

Kruidje, ik ben dol op bomen en daarom juist zo tegen het feit dat deze bomen hier worden geplant. Ze horen hier niet, zeker niet in kleine voortuintjes en ze gedijen slechts redelijk. In de Andes, hun thuis, zouden ze veel meer goed doen.

Anoniem zei

Gefeliciteerd met je nieuwe blog- je krijgt het druk...;-)))
En als ik mijn geest wil stimuleren moet ik dus even de voortuin van mijn buurman induiken.....;-))))

Yolanda Elizabet Heuzen zei

Arme Marl1, dat uitgerekend jij nu zo'n boom als buur moet hebben. ;-)

Anoniem zei

Ik heb de 'Apenschrik' zoals ze hier in de regio genoemd worden altijd verschrikkelijk lelijke bomen gevonden... tot ik een keer in het Zoniënwoud bij Brussel een heel groepje bij elkaar zag staan: Prachtige Araucana's - je kon er zo een gedicht van Neruda bij bedenken - die daar ongehinderd tot volle wasdom hadden kunnen komen. Ik heb echt een keer moeten slikken.

En vervolgens ging ik me realiseren dat het die kleine tuintjes zijn, die die majestueuze boom zo'n lelijk onding doen lijken.

Anoniem zei

Met deze boom, is het net zoals met coniferen, sparren en dennen: je moet ervan houden!
Hier staat hij ook niet in de tuin, hoewel we er wel de ruimte voor hebben, maar hij is, zoals je zegt, gewoon lelijk!